Wanneer ik bij oma in het Betuwse dorpje Beusichem logeerde, dan gebeurde het wel eens dat ik er voor een boodschapje op uitgestuurd werd. Bij de Vivo, de plaatselijke 'super', werd mij dan gevraagd: "Keind, van wie bin jij d'r eentje?"

Ruim een meter aan ordners heeft mijn vader nagelaten, zwarte mappen met onze familiegeschiedenis en minstens zoveel beeldmateriaal. Ik weet van wie ik d'r eentje ben!

“We sliepen dan op de jongenskamer van mijn vader”

“We logeerden regelmatig bij onze grootouders 'in de Betuwe'. De ouders van moeder woonden in Beusichem en hadden uitzicht over het vrije veld. Meestal bezochten we dan ook de ouders van vader, die in de stad woonden. Culemborg beschikt al sinds 1318 over stadsrechten, maar naar mijn gevoel was het meer een groot dorp. Soms wisselden we het logeren in Beusichem af met een paar dagen Culemborg. We sliepen dan op de jongenskamer van mijn vader, boven op zolder. Ik herinner mij nog een wit ijzeren bed met spijlen en heerlijk zachte flanellen lakens met bloemetjes erop. Lekker knus vond ik dat kamertje. Hoeveel weken we bij de grootouders in Beusichem en Culemborg verbleven, weet ik niet met zekerheid te zeggen, maar voor mijn kindergevoel duurden die logeerpartijtjes wel een zomer lang, zeker toen grootmoeder in Beusichem weduwe was geworden; ze vond het erg gezellig als wij er waren!”

Het was aan mij om uit de chaos van ordners en aantekeningen van mijn vader, een ordening aan te brengen. Ik nam op 'Geneanet' het account van mijn vader over en plaatste bij alle voorouders foto's, voor zover ik ze had en vulde ontbrekende informatie aan. Ik nam mij voor om een boek te schrijven over mijn familiegeschiedenis. De vraag was hoe?

Ik had de informatie uit de archieven, zijn aantekeningen, zijn grotendeels ingevulde pagina's op 'Geneanet' en dozen vol foto's; een goudmijntje lag te verstoffen! Onderzoek aar de achtergronden van de familiegeschiedenis was de volgende stap. Tijdens dat onderzoek werd ik steeds enthousiaster, want ik kwam achter dingen en gebeurtenissen, waarvan ik eerder nog geen weet had. Ik kreeg steeds meer voorouders met een verhaal! En daar diende zich het volgende probleem aan: hoe benoem je de voorouders? Ik kwam niet verder dan ouder, grootouder, overgrootouder en betovergrootouder. Dit moest uitgezocht worden. Maar vervolgens rijst de vraag: tot hoe ver ga je terug en wie ga je in het boek allemaal benoemen? De stamboom krijgt op een gegeven moment zoveel vertakkingen; iedere ouder heeft namelijk weer een ouder enzovoorts. Hoe ver ga je terug in de tijd? Ik besloot mij te richten op de vertakkingen van de hoofdstam, oftewel de linken die direct op mijn ouders zijn terug te voeren en die nog redelijkerwijs te achterhalen zijn. Daar waar het voor mij te vaag werd, ben ik gestopt.

Hoe benoem je de voorouders?

Uit: Hoe vroeger anders werd

“Kent u het populaire tv-programma Verborgen Verleden, waarin bekende Nederlanders op zoek gaan naar hun familieverleden? In dat programma volgen ze de lijn van vaders- of moeders kant, al naar gelang er interessante zaken vermeld kunnen worden. Het valt me op dat er altijd wel iets leuks te vertellen is, maar ook dat er soms iets verzwegen wordt. Ik denk aan de bekende Nederlander bij wie de naam Mussert in de familie zit. Heeft de programmaleiding er opzettelijk niet voor gekozen om deze lijn na te trekken, of was dat op verzoek van de bekende Nederlander? Is het familieverleden expres weggemoffeld? Het niet vertellen, maakt juist nieuwsgierig!

Bij familieonderzoek gaat het er vrijwel altijd om, of je van adel bent en blauw bloed hebt, of je een beroemdheid in de familie hebt en of de familie ‘braaf’ is. Het mag nog verteld worden, wanneer blijkt dat een familielid opstandig is geweest op politiek vlak; dat is stoer, maar dan moet het wel om het ‘goede’ gaan. Verzetshelden zijn natuurlijk prachtig, meelopers en collaborateurs worden niet gewaardeerd, maar boeven, inbrekers of tumultmakers, die opgepakt zijn voor openbaar dronkenschap, in een heel ver verleden, daar gniffelen we om en dan zeggen we dat je het moet afzetten tegen de tijd van toen. Wanneer we begrijpen hoe het leven toen was, kunnen we ook begrijpen waarom iemand deed wat hij deed en als die tijd maar ver genoeg af staat van je eigen leven, dan voelt het veilig aan. Daarom vertellen we liever nog geen verhalen over meelopers en collaborateurs, over ons Indisch verleden met de politionele acties; het is allemaal nog te dichtbij.

Interessant vind ik het worden als een familielid iets bijzonders heeft gedaan: een apart beroep, een bijzondere daad of hobby, of dat iemand zijn nek voor iets heeft uitgestoken. In mijn speurtocht hoop ik te kunnen ontdekken, of je aan de hand van het familieverleden kunt verklaren waarom je doet zoals je doet en bent zoals je bent. Beschik ik over ‘ingebakken eigenschappen’? Kortom: ben ik d’r ééntje van mijn ouders?

Technisch gezien, hoef ik mijzelf die vraag niet te stellen. Tijdens het scannen ben ik ook gestuit op ‘verboden’ foto’s, die beslist niet voor kinderogen bestemd waren, waaronder twee kleine series geboortefoto’s: DNA bekend dus! Maar goed, het gaat mij om de vraag, waarom mijn man regelmatig roept dat ik net mijn vader, of soms ook, mijn moeder ben. Meestal wordt zo’n opmerking niet bepaald in positieve zin gemaakt. . . In ieder mens, dus ook in iedere familie, komen goede en slechte eigenschappen voor, soms aangeboren, maar soms ook ontstaan door oorzaken van buitenaf. Al naar gelang de omstandigheid, kunnen eigenschappen naar boven komen of naar de achtergrond schuiven; ze wisselen elkaar meestal af. Dat maakt een levensverhaal interessant.

Bij het bladeren in vaders zwarte mappen, het voelt nog altijd aan alsof dat streng verboden is, kom ik inderdaad goede en slechte zaken tegen en daar ben ik blij om. Ik ben verbaasd over de nauwkeurigheid waarmee hij feiten heeft vastgelegd. Het lijkt alsof hij alles dubbel uitgeprint heeft, maar er zat wel degelijk systeem in. Op alle printjes staan data en wordt foutieve informatie doorgehaald of ontbrekende informatie aangevuld. Geen wonder dat hij steeds zo zat te bladeren in zijn mappen! Het familieverhaal blijkt een interessant verhaal te zijn. Het is het verhaal van een bijzonder gewone familie, of is het gewoon een bijzondere familie? 

De stamboomdiagrammen kunnen uitputtend lang worden en daarom beperk ik mij tot de lijn die vader heeft kunnen natrekken. Ik hoop dat u plezier beleeft aan het lezen over een landschap zoals het vroeger was en hoe een familie daarin leefde. De beroepen die de familieleden uitoefenden, veelal oude ambachten die niet meer bestaan, waren verbonden aan het landschap en gerelateerd aan de sociale omstandigheden uit die tijd. De manier waarop ze woonden en leefden, schetst een stukje geschiedenis uit een streek, dat zich kenmerkt door het boerenlandschap, het water van de rivier de Lek en de Betuwse klei met de geur van kersen en hooi.”

Als de bij sterft, dan sterft de mens . . .